महापालिका व जिल्हा परिषद,पंचायत समितीच्या निवडणुका लागणार!
Municipal and Zilla Parishad, Panchayat Committee elections will be held!
वेगवान मराठी / मारुती जगधने
मुंबई, ता. 8 डिसेंबर 2024-
महाराष्ट्रातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांच्या बाबतीत अनेक वेळा निवडणुकांचे वेळापत्रक बदलले आहे. 2023 मध्ये, राज्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांबाबत एक महत्त्वाचा मुद्दा आला होता. निवडणुकांच्या वेळापत्रकावर झालेल्या वादामुळे आणि कायदेशीर अडचणींमुळे निवडणुका होऊ शकल्या नाहीत.
संसदीय कायद्यातील बदल: महाराष्ट्रात स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांचे वेळापत्रक काही वेळा बदलले गेले आहे. विशेषत: जिल्हा परिषद आणि पंचायत समितींच्या निवडणुकांमध्ये प्रशासन आणि राजकारणी पक्षांकडून केलेले बदल यामुळे निवडणुका टळल्या होत्या.
आरक्षण व न्यायालयीन स्थगिती: आरक्षणाच्या मुद्द्यामुळे अनेक ठिकाणी निवडणुका स्थगित झाल्या. न्यायालयांनी निवडणुका स्थगित करण्याचे आदेश दिले होते, आणि त्या संदर्भात निर्णय घेत असताना प्रक्रिया थांबवली गेली.
आर्थिक आणि प्रशासनिक अडचणी: निवडणुकांच्या आयोजनासाठी आवश्यक असलेल्या संसाधनांची उपलब्धता आणि प्रशासनातील काही आव्हाने देखील या विलंबाचा कारण ठरली.
महाराष्ट्र सरकारने 2024 मध्ये स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका आयोजित करण्याचा निर्णय घेतला आहे. राज्य निवडणूक आयोगाने 2024 मध्ये निवडणुकांचे वेळापत्रक जाहीर केले आहे. तथापि, यासाठी अंतिम निर्णय आणि वेळापत्रक आणखी ठरवले जाऊ शकते, कारण त्यात राजकीय, न्यायालयीन आणि प्रशासनिक घटकांचा समावेश आहे.
स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका पारदर्शक आणि नियमबद्ध पद्धतीने होण्यासाठी अधिकृत सूचनांची आवश्यकता आहे.
महाराष्ट्रात एकूण ५३८ स्थानिक स्वराज्य संस्था (Local Self-Government Institutions) आहेत. या संस्थांचे दोन प्रमुख प्रकार आहेत: नगरपालिका (Municipality) आणि जिल्हा परिषद (Zilla Parishad). या दोन्ही प्रकारातील संस्थांमध्ये विविध स्तरांचे प्रशासन कार्यरत असते. स्थानिक स्वराज्य संस्था लोकशाहीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात, कारण त्यांचा कार्यक्षेत्र नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनाशी संबंधित असतो. आता विधानसभेची निवडणूक झाली असून आता महापालिका, पंचायत समिती,जिल्हा परिषदेच्या निवडणूक होतील असे वृत्त येत आहे.
. नगरपालिका (Municipality):
नगरपालिका या स्थानिक स्वराज्य संस्थेच्या अंतर्गत शहरांच्या प्रशासनाची जबाबदारी घेतली जाते. महाराष्ट्रात खालीलप्रमाणे विविध प्रकारच्या नगरपालिका आहेत:
महानगरपालिका (Municipal Corporation): मोठ्या शहरे, जसे मुंबई, पुणे, नवी मुंबई, ठाणे, नागपूर इत्यादी, यांचे प्रशासन महानगरपालिकेच्या माध्यमातून होते. महाराष्ट्रात २९ महानगरपालिक आहेत.
नगरपालिका (Municipality): साधारण आकाराच्या शहरांसाठी असलेली नगरपालिका. महाराष्ट्रात २५१ नगरपालिक आहेत.
नवीन नगरपालिका (Nagar Panchayat): छोट्या शहरांसाठी किंवा ग्रामीण भागातले शहरीकरण होणाऱ्या क्षेत्रांसाठी असलेली संस्था. महाराष्ट्रात १०८ नवीन नगरपालिका आहेत.
. जिल्हा परिषद (Zilla Parishad):
जिल्हा परिषद ही ग्रामीण भागातील प्रशासनाची प्रमुख संस्था आहे. राज्यात ३६ जिल्हा परिषद आहेत. प्रत्येक जिल्हा परिषद हे त्या जिल्ह्याच्या ग्रामीण क्षेत्राच्या विकास, योजनांची अंमलबजावणी आणि शासनाच्या धोरणांचा प्रचार करते.
पंचायत समिती (Panchayat Samiti):
पंचायत समिती ही प्रत्येक तालुक्याचे स्थानिक प्रशासन असते आणि जिल्हा परिषदेसोबत कार्य करते. राज्यात ३५४ पंचायत समिती आहेत. प्रत्येक पंचायत समिती ग्रामीण भागातील पंचायत स्तरावर विविध सरकारी योजना आणि प्रकल्प राबवते.
. ग्रामपंचायती (Gram Panchayat):
ग्रामपंचायती ही सर्वात लहान स्तरावर असलेली स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे. महाराष्ट्रात २६,२९१ ग्रामपंचायती आहेत. प्रत्येक ग्रामपंचायत गावाच्या पातळीवर लोकसेवा, आरोग्य, शिक्षण, पाणी पुरवठा, रस्ते इत्यादी बाबींचे नियोजन व व्यवस्थापन करते.
संक्षेप:
महानगरपालिका: २९
नगरपालिका: २५१
नवीन नगरपालिका: १०८
जिल्हा परिषद: ३६
पंचायत समिती: ३५४
ग्रामपंचायती: २६,२९१
एकूण स्थानिक स्वराज्य संस्थांची संख्या: ५३८ (महानगरपालिका, नगरपालिका, नवीन नगरपालिका, जिल्हा परिषद, पंचायत समिती आणि ग्रामपंचायती मिळून).
हे स्थानिक स्वराज्य संस्थांचे विविध प्रकार महाराष्ट्रातील प्रशासनाचे विविध स्तरांवर कार्यरत असतात आणि लोकांना शासनाच्या धोरणांची अं
